به نقل از «فارس»

روش اعتماد متقابل دولت و ملت در گفتار علوی

تاریخ انتشار: ۲ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۶۷۸۶۱۴

به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری فارس، عهدنامه امیرالمؤمنین به مالک اشتر همواره به عنوان مانیفست حکومت‌داری در دولت اسلامی شناخته شده است. محمد سروش محلاتی پژوهشگر حوزه علوم اسلامی و استاد حوزه علمیه در شرح جدیدالانتشار خود از نامه ۵۳ نهج‌البلاغه (عهدنامه مالک اشتر) به توضیح و تقسیر فرازهای این نامه پرداخته که در ادامه بخش‌هایی از این کتاب را مطالعه می‌کنیم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

هرگز نیکوکار و بدکار در نظرت یکسان نباشند

 وَلاَ یَکُونَنَّ الْمُحْسِنُ وَالْمُسِیءُ عِنْدَکَ بِمَنْزِلَة سَوَاء، فَإِنَّ فِی ذَلِکَ تَزْهِیداً لاَِهْلِ الاِْحْسَانِ فِی الاِْحْسَانِ، وَتَدْرِیباً لاَِهْلِ الاِْسَاءَةِ عَلَى الاِْسَاءَةِ وَأَلْزِمْ کُلاًّ مِنْهُمْ مَا أَلْزَمَ نَفْسَهُ. وَاعْلَمْ أَنَّهُ لَیْسَ شَیْءٌ بِأَدْعَى إِلَى حُسْنِ ظَنِّ رَاع بِرَعِیَّتِهِ مِنْ إِحْسَانِهِ إِلَیْهِمْ، وَتَخْفِیفِهِ الْمَئُونَاتِ عَلَیْهِمْ، وَتَرْکِ اسْتِکْرَاهِهِ إِیَّاهُمْ عَلَى مَا لَیْسَ لَهُ قِبَلَهُمْ. فَلْیَکُنْ مِنْکَ فِی ذَلِکَ أَمْرٌ یَجْتَمِعُ لَکَ بِهِ حُسْنُ الظَّنِّ بِرَعِیَّتِکَ فَإِنَّ حُسْنَ الظَّنِّ یَقْطَعُ عَنْکَ نَصَباً طَوِیلاً. وَإِنَّ أَحَقَّ مَنْ حَسُنَ ظَنُّکَ بِهِ لَمَنْ حَسُنَ بَلاَؤُکَ عِنْدَهُ

هرگز نیکوکار و بدکار در نظرت یکسان نباشند، زیرا نیکوکاران در نیکوکارى بى‌رغبت و بدکاران در بد‌کارى تشویق می‌شوند. پس هر کدام از آنان را براساس کردارشان پاداش ده. بدان اى مالک، هیچ وسیله‌اى براى جلب اعتماد والى به رعیّت بهتر از نیکوکارى به مردم و تخفیف مالیات و عدم اجبار مردم به کارى که دوست ندارند، نیست. پس در این راه آن‌قدر بکوش تا به وفادارى رعیّت، خوشبین شوى که این خوشبینى رنج طولانى مشکلات را از تو بر مى‌دارد. پس به آنان که بیشتر احسان کردى بیشتر خوشبین باش و به آنان که بد رفتارى، کردى بدگمان‌تر باش.

سوءظن و حسن‌ظن، کجا و به چه کسی؟

امیرالمومنین به مالک می‌فرماید: هرگز نباید افراد نیکوکار و افراد خطاکار در نزد تو منزلت یگانه و مساوی داشته باشند و نباید آنها را در یک ردیف قرار دهی؛ زیرا چنین کاری موجب می‌شود که اهل احسان از احسان رویگردان شوند و به عکس، افرادی که اهل کار خلاف هستند، در همان رویه خود ثابت بمانند.

می‌بایستی با هر کسی مطابق با روش و شیوه‌ای که خودش انتخاب کرده رفتار کرد. بهترین راه برای ایجاد حسن ظن مردم به حاکمان، اول احسان در حق مردم است،. دوم کم کردن و سبک کردن هزینه‌های زندگی مردم و سوم عدم اجبار مردم به کاری که ضرورتی ندارد.

امام سفارش می‌کند که در زمینه ایجاد حسن ظن همه تلاش خود را به کار گیرد و از همه شیوه‌ها استفاده کند زیرا خوش بینی رنج فراوان و طولانی را از انسان دور می‌کند و بیش‌ترین خوشبینی و حس ظن باید درباره نزدیک‌ترین افرادی که به آن‌ها احسان شده وجود داشته باشد و در نقطه مقابل، نسبت به کسانی که بیشترین سرسختی را در برابر انسان دارند، باید بدبین بود و سوءظن داشت.

بیان دو محور از کلام مولا (ع)

امیرالمومنین در این بخش از کلام خود دو محور را مطرح کرده است: محور اول اینکه خوب و بد یکسان دیده نشوند و با خوبان و بدان به شکل مساوی رفتار نشود زیرا برخورد مساوی دو نتیجه دارد؛ یکی اینکه انسان‌های خوب که رفتاری با فضیلت دارند و اهل احسان و نیکی هستند، از این کردار پشیمان خواهند شد. از سوی دیگر افرادی که اهل خلاف هستند احساس امنیت می‌کنند و برخلاف کاری خود اصرار می‌ورزند، زیرا خلافکاری هیچ‌گونه هزینه‌ای برای آن‌ها ندارد و همه امتیازاتی که دارند همچنان باقی می‌ماند و منزلت خود را حفظ می‌کنند.

بیان یک تناقض‌نما در سخنان حضرت!

باید توجه داشت که در کلمات و سخنان امیرالمومنین دو گونه رفتار سفارش شده است، یک رفتار مانند همین فراز مورد بحث که حضرت به عدم تساوی بین مردم سفارش می‌کند و می‌فرماید روش برخورد با نیکان جامعه می‌بایستی متفاوت با بدکاران باشد اما در برخی سفارشات دیگر تاکید بر تساوی بین مردم و عدم تفاوت بین آنهاست زیرا در صورت وجود اختلاف در برخورد بین مردم و اختلاف طبقاتی ایجاد می‌شود و این باعث برخورداری برخی افراد جامعه از امکانات بیشتر و محرومیت دیگران از آن امکانات می‌شود و آرام آرام تمامی امکانات در انحصار گروه و طبقه خاص قرار می‌گیرد.

پاسخ به ابهام مطرح شده

وجه جمع این دو گونه از فرمایشات امیرالمومنین که در گروهی از آن‌ها سفارش به برابری می‌کند و در گروه دیگر تفاوت بین مردم را مورد توجه قرار می‌دهد با اندکی تأمل در کلام حضرت مشخص می‌شود. آن دسته از فرمایشات امام که به برابری بین مردم و تصاویر آن حکم می‌کند، دارای یک قید بسیار مهم و قابل توجه است.

در این‌گونه فرمایشات امیرالمومنین صحبت از حقوق عام شهروندان نموده است، یعنی هر کجا که حقی از مردم در میان بود، باید بین آن‌ها تساوی برقرار باشد و به گونه‌ای رفتار شود که مبادا حقی از کسی پایمال شود. این در حالی است که فرمایشات امام درباره رعایت تفاوت بین مردم، مربوط به منزلت اجتماعی افراد و رعایت حقوق متفاوت آنها است. در اینجا قهراً نمی‌توان افراد درست‌کار و افراد تبهکار را یکسان دانسته و با آنان به شکل مساوی برخورد کرد.

به عنوان نمونه اگر دو نفر برای طرح دعوا فیمابین خود به دادگاه مراجعه نمایند، قاضی در برخورد خود با هر دو نفر باید به صورت برابر عمل کند و حقوق هر دو نفر از جمله حق برخورداری از وکیل نیز برابر است، اما در صدور حکم باید حق را به صاحب آن رساند و دیگر نباید برابری را رعایت نماید.

روشی مجرب در تمام حاکمیت‌ها

مهم‌ترین امتیازی که یک حکومت می‌تواند داشته باشد، اعتماد متقابل دولت و مردم است که امروز به عنوان سرمایه اجتماعی از آن یاد می‌شود. حضرت برای تحقق این اعتماد سه راهکار ارائه فرمودند: احسان به مردم، کم کردن هزینه مردم و عدم زورگویی و فشار بر مردم. با توجه به حیثیت دینی حکومت، امیرالمومنین می‌توانست برای جلب اعتماد مردم به مالک اینگونه سفارش کنند که او خود را نماینده امیرالمومنین معرفی نماید و بگوید از طرف خداوند حکومت می‌کند.

وقتی یک والی نماینده امام باشد و اعلام کند هر نوع همکاری با حاکم در آخرین موجب رسیدن به پاداش می‌شود و اعتماد به مساوی با اعتماد به امیرالمومنین زد و در نتیجه مساوی با اعتماد به پیامبر و خداوند است و همچنین اگر اینطور فرهنگ‌سازی کند که مخالف با او یعنی مخالفت با خدا و پیامبر خود به خود اعتماد عده‌ای از مردم به سمت او کشیده می‌شود. با این حال امام برای جلب رضایت و اعتماد مردم، راه‌های دیگری را معرفی می‌کند زیرا امام در نظر دارد که مقدسات را وسیله اعتبار اجتماعی حاکمان قرار ندهد، بلکه شیوه‌ای که امام نشان داد، راه اعتماد در هر مدل حکومتی را ارائه می‌دهد.

حتی در حکومت‌های غیردینی نیز احسان به مردم، کم کردن هزینه و همچنین کم کردن فشار از روی مردم سبب ایجاد اعتماد و خوش بینی و حکومت می‌‌شود.

پایان پیام/ 

منبع: فارس

کلیدواژه: امام علی محمد سروش محلاتی شایسته سالاری بین مردم کم کردن

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۶۷۸۶۱۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تبدیل افکار خاموش ذهن به گفتار| ابزاری که اندیشه را واژه می‌کند!

خبرگزاری علم‌وفناوی آنا- هدا عربشاهی: استفان هاوکینگ، اخترفیزیکدان و ریاضیدان انگلیسی که بیش‌از هرچیز به‌دلیل مطالعاتش درباره سیاهچاله‌ها شناخته می‌شد، از اواخر میان‌سالی به‌طرز روبه‌رشدی برای برقراری ارتباط با دیگران با مشکل مواجه شد. آتروفی عضلانی نخاعی پیشرونده، بیماری حادی که در سن ۲۱ سالگی به او حمله‌ور شد علاوه‌بر فلجی ماهیچه‌های مورد نیاز برای راه‌رفتن و نوشتن، به‌تدریج عضلاتی را که در صحبت‌کردن نقش دارند درگیر کرد به‌طوری‌که او سال‌ها فقط با انقباض ماهیچه‌های گونه و انتقال این حرکات ازطریق حسگرهای فروسرخ به رایانه، توان نوشتن و صحبت‌کردن داشت. اما زمانی‌که او به سن ۷۱ سالگی رسید، قدرت ماهیچه‌های گونه‌اش هم به مرور تحلیل رفت و به‌این‌ترتیب، یکی از پویاترین ذهن‌های علم قادر بود فقط یک کلمه در دقیقه بنویسد. ازاین‌رو، سال ۲۰۱۳ شرکت آمریکایی اینتل، پیشگام در فناوری‌های تراشه و سامانه‌های رابط کاربری، دستگاه جدیدی ساخت که به این دانشمند اجازه می‌داد هر ۶۰ ثانیه ۵ تا ۱۰ کلمه بنویسد و حرف بزند. این سامانه که برپایه فناوری تشخیص چهره بود نه‌فقط حرکات عضلات گونه، که حرکات دهان و ابروها را هم ثبت می‌کرد و به‌این‌ترتیب، هاوکینگ می‌توانست از آن برای انتخاب حروف روی صفحه نمایشگر رایانه، نوشتن واژه‌ها و عبارات و تبدیل آنها به صدای الکترونیکی استفاده کند. اگر امروز این فیزیکدان انگلیسی زنده بود شاید می‌توانست به استفاده از نمونه‌های اولیه‌ دستگاه‌هایی که به مدد هوش‌مصنوعی افکار را می‌خوانند و آنها را به کلمات تبدیل می‌کنند برای برقراری ارتباط با سرعتی بیشتر امیدوار باشد.

هوش‌مصنوعی سکوت ذهن را می‌شکند

از سال ۲۰۱۹ گروهی از دانشمندان دانشگاه کلمبیا در کانادا به سرپرستی پژوهشگر ایرانی، نیما مسگرانی، با کمک هوش‌مصنوعی گام‌های رو به جلویی را برای تحقق رویای امکان تبدیل افکار خاموش ذهن به گفتار برمی‌دارند. به اعتقاد این دانشوران، آنچه که درحال‌حاضر قدم‌های نخستین خودش را می‌پیماید ظرف یک‌دهه آینده به واقعیتی دردسترس تبدیل خواهد شد. تیم نیما مسگرانی مشغول توسعه الگوریتمی است که بااستفاده از هوش‌مصنوعی و استفاده از دستگاه الکتروانسفالوگرام قادر است سیگنال‌های مغز را به کلمات گفتاری تبدیل کند.

همچنین یک‌سال پیش‌از آغاز این پروژه، یعنی سال ۲۰۱۸، گروهی از دانشمندان علوم اعصاب دانشگاه تورنتو، سامانه‌ای را توسعه دادند که امکان بازآفرینی تصویر ذهنی را روی صفحه نمایشگر میسر می‌کرد. این سامانه زمانی مفید است که شخصی بخواهد چهره‌ای را تشخیص دهد که در ذهنش واضح است، اما قادر به توصیف آن برای کارشناسان تشخیص چهره یا کشیدن آن روی کاغذ نیست و با کمک این سامانه و به لطف اسکن افکار، بازنمایی آن چهره امکان‌پذیر می‌شود. آزمایش این پژوهشگران، نمونه‌ای از افرادی را شامل می‌شد که عکسی از صورت انسانی به آنها نشان داده شده بود و هنگام انجام الکتروآنسفالوگرام آنها باید درباره تک‌تک جزییات چهره فردی که تصویرش را دیده بودند فکر می‌کردند و هم‌زمان، دستگاه ثمره آن افکار را روی صفحه نمایشگر می‌کشید و بازنمایی می‌کرد. درنهایت چهره شخص در عکس به‌طور کامل روی نمایشگر ظاهر می‌شد.

اما نیما مسگرانی، سرپرست گروه پژوهشگران دانشگاه کلمبیا در این تحقیقات بر ابزار خاصی به‌نام «ووُکدر» به‌معنی «رمزگذار صوت» تکیه کرد. این دستگاه قادر است هر سیگنال صوتی را به‌صورت کدهایی رمزگذاری کند. الگوریتم‌هایی با قابلیت یادگیری جملات و داستان‌های کوتاه و بازتولید کلمات و گفتارهای خاص در این دستگاه نصب شده‌اند. این همان فناوری است که به سامانه دستیار صوتی الکسا محصول آمازون و سیری محصول اپل اجازه می‌دهد که به سوال‌های کاربران پاسخ صحیح ارائه دهند. این مطالعه داده‌هایی را از پنج بیمار مبتلا به صرع در‌حالی‌که تحت جراحی مغز و اعصاب بودند جمع‌آوری کرد. در مغز این بیماران یک سری الکترود کاشته شده بود که به دانشوران اجازه ‌داد همان‌طورکه بیماران به داستان‌هایی که چهار نفر مختلف تعریف می‌کردند گوش می‌دادند اندازه‌گیری‌های الکتروکورتیکوگرافی جامعی انجام دهند. هر ضبط عصبی حداکثر ۳۰ دقیقه طول کشید.

پس‌از جمع‌آوری داده‌ها، دستگاه رمزگذار صوتی امواج مغزی تولیدشده در قشر شنوایی را خواند و از آنها برای تبدیل آنچه که مغز شنیده بود به گفتار استفاده کرد. سپس صدای تولید‌شده با سامانه هوش‌مصنوعی از هرگونه اصوات مزاحم پاک و درنهایت، داده‌ها برای شنوندگانی بیرون از این آزمایش پخش شد. به‌گفته نیما مسگرانی، شنوندگان تا 75 درصد مواقع توانستند صداها را بفهمند و تکرار کنند که در مقایسه با تلاش‌های قبلی به‌طور متوسط بی‌نظیر است. او همچنین پیش‌بینی می‌کند که این فناوری دست‌کم تا یک دهه آینده در سطح جهانی در دسترس خواهد بود و هرچند امکان انجام اندازه‌گیری‌های الکتروکورتیکوگرافی (در تماس مستقیم با کورتکس مغز) محدود است، اما به‌هررو، این آزمایش می‌تواند پایه و اساس تبدیل افکار انسان به گفتار باشد. گام بعدی، اصلاح الگوریتم‌ها است تا بتوانند کلمات و جملات پیچیده را رمزگشایی کنند، تاحدی‌که این فناوری در آینده، واقعا بتواند به نقطه عطفی تبدیل شود که نه‌فقط در زندگی روزمره، که برای رفاه بیمارانی که به‌دلیل بیماری‌های تخریب نورونی و آسیب‌های مغزی نمی‌توانند صحبت کنند هم مفید باشد.

الگوریتمی برای تبدیل فعالیت مغزی به جملات

پس‌از مطالعات سال ۲۰۱۹ دانشمندان دانشگاه کلمبیا، گروهی از پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا در سال ۲۰۲۰ الگوریتمی را توسعه دادند که قادر است امواج مغزی را پردازش و آنها را به جملات معنا‌دار تبدیل کند. براساس داده‌های این محققان که در نشریه تخصصی نیچر نوروساینس منتشر شده است، میانگین میزان خطای این مدل برابر با ۳ درصد است. جوزف ماکین، متخصص یادگیری ماشین در این پژوهش می‌گوید: «واسط‌های ذهن و ماشین موفقیت محدودی در رمزگذاری فعالیت‌های عصبی نشان می‌دهند و قادر به رمزگشایی قطعات کلمات یا جملات خاص ساده هستند.» کار ماکین و گروهش با مشارکت چهار داوطلب شروع شد که در مغز آنها هم الکترودهایی برای نظارت بر تشنج‌های صرع کاشته شده بود. از داوطلبان خواسته شد تا حدود ۵۰ جمله مختلف را چندبار با صدای بلند بخوانند: جملات ساده‌ای چون «تینا ترنر یک خواننده پاپ است» یا «آن دزدها ۳۰ جواهر را دزدیدند». و هم‌زمان دانشمندان فعالیت مغز آنها را ثبت کردند. سپس الگوریتم هوش‌مصنوعی که برای تبدیل سیگنال‌های مغز به نمایش‌های انتزاعی، در قالب رشته‌های عددی طراحی شده بود، این داده‌های جمع‌آوری‌شده را پردازش کرد. در مرحله بعد، این رشته‌های عددی را کلمه به کلمه رمزگشایی کرد تا جملات تولید شوند. درطول مرحله آزمایش، سامانه ابتدا جملات بی‌معنی تولید می‌کرد، اما زمانی‌که «یاد گرفت» کدام جملات به کدام رشته‌ها متصل‌اند و کدام کلمات بیشتر با هم ظاهر می‌شوند، نتایج بهبود یافت. هرچند دقت تشخیص از فردی به فرد دیگر متفاوت است اما به‌طور متوسط فقط در ۳ درصد جملات خطا شناسایی شد.

انتهای پیام/